Dün akşam TBMM’den geçen kripto varlık yasası neleri kapsıyor? Vergi meselesi çözüldü mü? Kaldıraçlı işlemlerin durumu ne olacak? Yabancı borsalar yasaklanacak mı? Türk kripto para yatırımcıları, bu soruların yanıtlarını hala tam olarak bilmiyor.
Son yıllarda özellikle ABD merkezli FTX borsasının iflası gibi olaylar, kripto dünyasında büyük yankı uyandırmış ve birçok kişi borsa yöneticilerinin sorumsuzlukları nedeniyle mağdur olmuştu. İlgili yasa teklifinde konuyla ilgili hapis cezası da içeren birçok madde bulunuyor. Örneğin, zimmete para geçirme suçuyla ilgili olarak borsanın yönetim kurulu başkanı ve üyeleri ile belli kriterlere göre kusurları bulunan çalışanlar için 8 ila 14 yıl arasında hapis cezası verilebilecek. 5-10 bin güne denk gelen adli para cezaları, suçun niteliğinin artması durumunda 20 bine güne kadar çıkabilecek. Eğer suç şirket tarafından değil de şahsi olarak işlenirse, ilgili kişilerin bireysel mal varlıklarına da el konulabilecek.
Vergi konusundan sonra en çok tartışılan meselelerden biri de yabancı borsaların durumu oldu. Özellikle Binance gibi borsaların yasaklanacağı ve sadece Türkiye merkezli şirketlerin hizmet verebileceği iddiaları yıllardır yatırımcıları endişelendiriyordu. Ancak yasa bu konuya da bir çözüm getirdi. Yabancı borsaların Türkiye’de ofisleri veya Türkçe internet siteleri yoksa ya da Türkiye’de yerleşik kişilere yönelik tanıtım/reklam yapmıyorlarsa, kripto varlık işlemleri için bu borsalara erişim sağlanabilecek. Bu şartlardan birini karşılayan yabancı borsaların Türkiye’de SPK’dan izin alarak faaliyet göstermesi gerekecek, aksi halde erişimleri engellenecek.
Kripto paralardan vergi alınacak mı sorusu, yasa tartışmalarının başladığı ilk günden bu yana yatırımcıların en çok merak ettiği konulardan biriydi. %40 hatta %50 oranlarında vergi alınacağı yönünde birçok iddia gündeme gelmişti. Ancak kabul edilen yasa teklifi, şu an için herhangi bir vergi oranı içermiyor. Merkezi borsaların faiz hariç gelirlerinden %1 SPK’ya, %1 TÜBİTAK’a ayrılmış durumda. Ancak Maliye Bakanlığı’nın son dönemde birçok alanda ek vergi getirmesi ve muhalefetin TBMM görüşmelerinde sürekli vergi alınması gerektiğini vurgulaması, bu durumu değiştirebilir.
2021 yılındaki boğa sezonunda, kripto piyasaları hakkında yeterince bilgisi olmayan birçok kişi, yüksek kazanç elde etmek amacıyla kaldıraçlı işlemlere yönelmişti. Halen Türkiye’den erişilebilen birçok borsada kaldıraçlı işlemler yapılabiliyor. Ancak yaşanan üzücü olaylar ve büyük kayıplar, bu işlemlerin önünü kapattı. Yeni yasa gereği Türk regülasyonlarına tâbi olan kurumlarda kaldıraçlı işlemler yapılamayacak. Kripto para yatırma ve çekme işlemlerinin yapıldığı ATM’ler de Türkiye’deki varlıklarını sonlandıracak.
Yasa, merkezi borsaların listelediği veya liste dışı bıraktığı token’lar konusuna da değindi. Merkeziyetsiz ekosistemde birçok iyi projenin yanı sıra kötü örneklerin de bulunduğunu belirten metinlerde, “Platformların listeleyecekleri veya liste dışına alacakları token’lar konusunda yazılı bir prosedür oluşturma zorunluluğu getirilmiştir” denildi. Bu konudaki ek kuralları düzenleme yetkisi SPK’ya verildi. Belirlenecek ilkeler ve esaslarda TÜBİTAK’tan da görüş alınabilecek. Metinde ayrıca, borsanın bir kripto parayı listelemesinin, o paraya kefil olduğu veya güvendiği anlamına gelmediği de belirtildi.
Yasa, müşteri ve şirket fonlarının ayrılması konusunu da ele alıyor. Özellikle FTX iflasında en önemli konu olan fonların ayrılması zorunlu tutulurken, borsanın borç veya yükümlülükleri nedeniyle müşteri varlıkları tehlikede olmayacak ve bu varlıklara el konulamayacak.
Muhalefet partileri, CHP ve İYİ Parti milletvekilleri, kripto varlıkların mevduatta olduğu gibi sigortalanmasını talep etmişti. Ancak hükümet, kripto varlıkların sigortalanmayacağına dair yeni bir madde ekledi. Bu, muhalefetin güvence istemesine rağmen yasaya dahil edildi ve kripto varlıkların sigorta kapsamında olmayacağı netleşmiş oldu.
Muhalefet Parti Görüşleri
DEVA Partisi milletvekili Burak Dalgın, yenilikçi finansla sıçrama yapabileceklerini belirterek pilot ilçelerde Bitcoin ile ödemeyi kabul etme önerisi sundu. “Biz tahvil ve hisse senedinde New York ve Londra’yı yakalayamayız ama yenilikçi finansla sıçrama yapabiliriz. Gelin pilot ilçelerde Bitcoin’le ödemeyi kabul edelim,” dedi.
CHP milletvekili Mustafa Erdem, kripto paraların kara para aklama ve terörizm finansmanı için kullanılabileceğine dikkat çekti. “Kripto paralar kara para aklama ve terörizm finansmanı için de kullanıldığı bilinmektedir. Terör örgütleri karanlık ağ üzerinde kripto paralar ile silah ve malzeme satın alabilmektedir,” dedi.
İYİ Parti milletvekili Nimet Özdemir, yasada hükümetin piyasada serbestlik tanıdığını ve bu durumu eleştirerek, “Yasayla hükümet kimsenin elini bağlamamış ve ‘Piyasada her isteyen at koştursun ben alacağım vergiye bakarım’ demiş,” ifadesini kullandı.
İYİ Parti milletvekili Burhanettin Kocamaz, ekonomik kriz ve gelecek kaygısının insanları kolay yoldan para kazanma arayışına ittiğini belirterek, “Ekonomik kriz ve gelecek kaygısı ülkemizde insanlarımızı kolay yoldan para kazanma yollarına sevk etmektedir. Özellikle kriptolarda ortaya çıkan büyük mali kayıplar her yaştan insanımızı 1 gecede mağdur etmiş ve intihara kadar sürüklemiştir,” dedi.
